ENVANTER YÖNETİMİ

Envanter yönetimi, bir organizasyonun rekabetçi önceliklerinin karşılanması amacıyla stokların planlanması ve kontrol edilmesi olarak tanımlanır. Etkin envanter yönetimi, herhangi bir tedarik zincirinin tam olarak performansını gerçekleştirmesi için esastır. Zor olan maliyetleri azaltmak için stok miktarını düşürmek ya da bütün talepleri karşılamak için fazla miktarda bulundurmak değil; işletmenin rekabet önceliklerine en etkin şekilde ulaşmasını sağlamak için doğru miktara sahip olmaktır.

İşletme Genelinde Envanter Yönetimi

Stoklar sermaye yatırımını gerektirir ve stoka yatırılan paralar başka şeye yatırımı mümkün kılmaz; bu nedenle, organizasyonun nakit akışlarında daralmalara yol açarlar. Çok fazla stok bulundurmak karlılığı düşürürken; çok az stok bulundurmak ise tedarik zincirinde açıklar yaratır ve sonuçta müşteri güvenini zedeler. Envanter yönetimi bu nedenle ödünleşmeleri içerir.

ABC Analizi

Stok tutma birimi (Stock Keeping Unit - SKU) belirli bir kodu olan ve tedarik zinciri boyunca envanter olarak bir yerde tutulan tek bir parça ya da üründür. Tipik bir organizasyon, binlerce parçayı envanterinde barındırır, fakat bunların yalnızca küçük bir yüzdesi yöneticinin yakın dikkatini ve sıkı kontrolünü gerektirir.

ABC analizi, yöneticilerin yüksek parasal değerlere sahip parçalara odaklanabilmesi için SKU’ların parasal kullanım değerlerine göre üç gruba ayrılması yöntemidir. Bu yöntem, envantere uygulanmış bir Pareto şemasına eşdeğerdir. A grubu parçalar, SKU’ların %20’sini temsil ederken, parasal kullanım değerinin %80’ine karşılık gelmektedir. B grubu parçalar, SKU’ların sonraki diğer %30’unu oluştururken, parasal kullanım değerinin yalnızca %15’idir. Son olarak, SKU’ların %50’sinin yer aldığı C grubu, parasal kullanım değerinin %5’lik bölümünü temsil etmektedir. A grubu SKU’lar, bütün SKU’ların %20’sinden az veya fazla olabilir, fakat genelde parasal kullanım değerinin büyük bölümünü oluşturur. ABC analizinin amacı, yönetimin envanter düzeylerini kontrol edebilmesi için A grubu SKU’ları tanımlamaktır.

Bir SKU’nın yıllık parasal kullanım değerini belirlemek için, SKU’ya ilişkin yıllık talep miktarı ile SKU’nun bir biriminin parasal değeri (maliyeti) çarpılarak analize başlanır. Parasal kullanım değerlerine göre SKU’lar sıralandıktan ve Pareto şeması oluşturulduktan sonra, analist eğimdeki “doğal” değişimleri inceler.

A grubu SKU’lar, ortalama sipariş hacmini düşürmek ve tedarikçilerden teslimatların zamanında olması için sıklıkla gözden geçirilir. Bu parçalar için stok devir hızının yüksek olması önemlidir. B grubu SKU’lar orta düzeyde kontrole ihtiyaç duyarken, C grubu SKU’lar için daha seyrek kontrol yeterlidir.

ABC stok sınıflandırmasını yapma envanter kayıtları doğru olmadıkça faydasızdır. Bu konuda teknolojiden faydalanılabilir; içlerinde Wal-Mart da bulunan birçok firma tedarik zincirinin herhangi bir yerinde var olan stokları ayarlamak için RFID’den yararlanmaktadır. RFID (Radio Frequency Identification), “Radyo Frekanslı Tanımla” anlamına gelmektedir ve canlıları ya da nesneleri radyo dalgaları ile tanımlamak için kullanılan teknolojilere verilen genel isimdir. Ürün paketlerine yerleştirilen çipler , ürüne ilişkin bilgiler içerir; işleme merkezlerine hassas alıcılar ve vericilerle ulaşabilmesi için sinyaller gönderir. Doğruluğu sağlamada kullanılabilen daha az karmaşık yaklaşımlar söz konusudur. Malzemeleri dağıtma, teslim alma ve her işlemi doğru olarak raporlama için belirli çalışanlara sorumluluk yüklemek bir yoldur. Diğer yöntem, envanteri izinsiz ve bilgilendirilmeksizin alınmasını önlemek için kilitli kapıların ve kapakların arkasında emniyete almaktır. Bu yöntem aynı zamanda tesadüfen envantere yeni alınanların aylarca kaybolabilmesi, yanlış yerlerde depolanmasına karşı da korur. Depo personelinin SKU’ların toplam sayısının küçük bir yüzdesini, fiziksel olarak her gün saydığı ve bulduğu hataları düzelttiği “çevrim sayımı” ayrıca kullanılabilir.

Wal-Mart’ta Envanter Yönetimi

Piyasada tıraş bıçağı yedekleri, yazıcı, ilk yardım malzemeleri, köpek maması ve saç spreyi bir arada nerede bulunur? Bu durumda alışveriş yaptığınız mağazada ne isterseniz bulmayı ummaktasınız. Ancak, 7357 mağazası ve 14 farklı pazarda Sam’s Club yerleri olan, 2 milyondan fazla çalışanı istihdam eden, dünyada haftada 180 milyon müşteriye hizmet veren ve 56000 tedarikçisi olan Wal-Mart’ta on binlerce ürünün stoklandığı raflar, stok yöneticileri açısından kolay olmayan bir konudur. Bü büyüklükte bir operasyonda bazı şeylerin kaybolabildiğini düşününüz. Wal-Mart’ta CIO olan Linda Dillman, mağazaların birinde unutulan saç spreyi hikayesini anlatmaktadır. Belirli bir saç spreyinin raf stoğunun yenilenmesi gerekirken yenilenmemiş, bu durumu fark etmek üç günü almıştır. Birçok müşteri saç spreyi alamadığından Wal-Mart bu üründe üç günlük satışlarını kaybetmiştir.

Stokta ne olduğunu, ne miktarda olduğunu ve nerede bulundurulduğunu bilmek etkin envanter yönetimi açısından son derece önemlidir. Doğru stok bilgisi olmadan, firmalar çok fazla ya da yetersiz siparişler vermekte veya ürünleri yanlış yerlere nakletmek suretiyle büyük hatalar yapabilmektedirler. Firmalar bazı ürünlerde çok fazla miktarlarda stoka, bazı ürünlerde de yetersiz stoka sahip olduklarından, aşırı stokları ya da stok açıkları olabilmektedir. 36 milyar $’ı aşan stokları ile Wal-Mart, iyileştirilmiş envanter yönetiminin potansiyel yararlarının kesinlikle farkındadır; sürekli olarak envanter yatırımlarını azaltmak için yollar denemektedir. Stoğun ne zaman yenileceğini ve her seferinde ne kadar sipariş verileceğini bilmek envanter yatırımları ile bu kadar ilgilenildiğinde son derece önemlidir. Tedarik zinciri boyunca stok hareketlerini, mağazalardaki ve depolardaki stok düzeylerini izlemek için “radio frekansı tanımlaması (RFID)” kullanımı gibi teknolojik uygulamalar da önemlidir. Bir el RFID okuyucusu kayıp saç spreyinin eksiklik durumunu birkaç dakika içinde bulabilmektedir.